Wyzwania, które stawia Strategia Plastikowa będą odczuwalne dla wszystkich podmiotów w łańcuchu wartości: producentów kosmetyków, konsumentów, recyklerów, producentów opakowań, a także regulatora. Dostosowanie całego sektora opakowaniowego do nowego modelu gospodarki o obiegu zamkniętym wiąże się z reorganizacją działalności wszystkich podmiotów funkcjonujących w łańcuchu wartości. Wymaga to zaangażowania wszystkich uczestników rynku i wypracowania nowych zasad współpracy i komunikacji.
Zaangażowanie wszystkich uczestników łańcucha wartości – klucz do realizacji Strategii Plastikowej
PRODUCENT KOSMETYKÓW
W wyniku wdrożenia Strategii Plastikowej w przemyśle kosmetycznym nastąpią znaczące zmiany. Na pewno wiele firm wykorzysta je jako motor
innowacyjności, a być może także jako narzędzie dialogu z konsumentem, np. poprzez możliwość szybkiej reakcji na potrzeby rynku i konsumenta. Do 2030 roku wszystkie opakowania z tworzyw sztucznych wprowadzane do obrotu na rynku UE powinny nadawać się do ponownego użycia lub recyklingu w sposób racjonalny pod względem kosztów. Do tego samego roku ponad połowa wytwarzanych w Europie odpadów z tworzyw sztucznych ma być poddawana recyklingowi.
Wypracowanie odpowiednich wytycznych, jak i samych innowacji w zakresie projektowania opakowań z myślą o łatwiejszym sortowaniu odpadów i recyklingu, będzie wymagało intensywnych badań i ścisłej współpracy wszystkich zaangażowanych podmiotów w całym łańcuchu wartości opakowań i produktów z tworzyw.
Istnieją liczne czynniki, które decydują o tym, że produkt może być bardziej przyjazny środowisku:
- zmniejszenie pustej przestrzeni
- unikanie opakowania wielostopniowego i wielomateriałowego
- minimalizacja zużywanych surowców
- wykorzystanie materiałów alternatywnych, np. biodegradowalnych lub możliwych do poddania recyklingowi
- użycie materiałów pochodzących z recyklingu
- eliminacja z projektowanego opakowania wszelkich elementów niemożliwych do recyklingu
Wszystko to oczywiście przy jednoczesnej realizacji wymagań dotyczących bezpieczeństwa, jakości i ochrony produktu oraz oczekiwań konsumentów odnośnie funkcjonalności opakowań. Ważnym elementem zapewnienia zrównoważonego podejścia do opakowań jest także
edukacja konsumentów np. poprzez odpowiednie oznakowanie i instrukcje postępowania z odpadami. Wpływ opakowań na środowisko jest zależny w dużej mierze od
prawidłowego ich zagospodarowania po etapie użycia produktów kosmetycznych. Kluczową kwestią jest również ecodesing, jak zacząć tę przygodę z opisujemy szerzej w zakładce
ekoprojektowanie.
KONSUMENT
Postawy konsumentów mają i będą miały ogromny wpływ na działania podejmowane przez branżę, także w obszarze opakowań. Część konsumentów wybiera rozwiązania zrównoważone, ekologiczne. Inni preferują walory użytkowe (np. łatwość dozowania) czy estetyczny wygląd. Wyzwaniem przemysłu kosmetycznego jest zapewnienie, aby wymogi dotyczące bezpieczeństwa opakowania dla zdrowia oraz dla środowiska spotkały się w tym samym opakowaniu. Istotne są działania na rzecz zwiększania świadomości konsumentów na temat wpływu opakowania na środowisko, w tym wyboru opakowania i postępowania z nim po zużyciu produktu.
Rola konsumenta jest kluczowa w cyklu życia produktu kosmetycznego i jego opakowania. To konsument decyduje o wyborze i dalszym losie opakowania – a więc w dużym stopniu o jego faktycznym wpływie na środowisko. W ślad za regulacjami, potrzebna jest edukacja i popularyzacja praktyk korzystania z tworzyw skierowana do konsumentów. Konsument powinien zostać poinformowany jak postępować z poszczególnymi rodzajami opakowań. Dodatkowo konsumenci powinni być przygotowani na to, że zrównoważone opakowania mogą być czasem mniej wygodne, czasem mniej estetyczne, a w niektórych przypadkach podwyżać cenę produktu. Długofalowa i prosta w formie edukacja konsumentów, prowadzona przez wszystkich pozostałych uczestników łańcucha wartości − zarówno przez producentów, recyklerów i organizacje odzysku jak i regulatora może przynieść oczekiwane rezultaty.
RECYKLER, ORGANIZACJA ODZYSKU
Szczegółowa wiedza na temat faktycznych możliwości recyklingu określonych rodzajów tworzyw i opakowań w Polsce nie jest w przemyśle kosmetycznym powszechna, potrzebny jest aktywny dialog z recyklerami i organizacjami odzysku, które ją posiadają.
Pomimo obecnych i planowanych zabiegów w celu poprawy projektowania opakowań oraz minimalizacji ilości odpadów tworzywowych można oczekiwać, że pozostanie pewna część, którą trudno będzie przetworzyć. W przypadku tych opakowań konieczne może być opracowanie specyficznych technologii sortowania i przetwarzania np. bazując na rozwiązaniach stosowanych w innych krajach UE.
Niezbędny jest rozwój infrastruktury i technologii recyklingu w Polsce. Będzie to możliwe tylko w przypadku stworzenia systemu finansowania rozwoju sektora recyklingu co jest zadaniem regulatora. Bardzo ważna jest również silna współpraca producentów opakowań oraz produktów konsumenckich z recyklerami.
PRODUCENT OPAKOWAŃ
Rynek opakowań przyszłości będzie kształtowany przez producentów opakowań i ich ofertę zrównoważonych rozwiązań z tworzyw sztucznych. Producenci opakowań odegrają ważną rolę w realizacji celów Strategii Plastikowej przez przemysł kosmetyczny. Prawie wszystkie cele można bowiem zmieścić w pojedynczym opakowaniu produktu kosmetycznego: przydatność do recyklingu lub ponownego użycia, zmniejszenie użycia tworzyw sztucznych, wykorzystanie recyklatów. Opakowanie kosmetyku 4.0 musi być bezpieczne i zgodne z surowymi wymaganiami prawa ustawodawstwa kosmetycznego i jednocześnie przyjazne dla środowiska.
REGULATOR
Efektywny system gospodarowania odpadami opakowaniowymi jest kluczowy i niezbędny dla skutecznego wdrożenia modelu gospodarki o obiegu zamkniętym w zakresie opakowań. Jest to jednocześnie duże wyzwanie stojące przed Polską.
Ważne jest stworzenie odpowiedniego systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) i mechanizmów finansowania zarządzania odpadami z tworzyw sztucznych, który umożliwi bardziej efektywną zbiórkę odpadów i ich recykling w celu osiągnięcia celów Strategii Plastikowej.
Z perspektywy przemysłu kosmetycznego można wskazać szereg zadań administracji, które wydają się niezbędne do budowy efektywnego systemu gospodarki odpadami. Wśród nich najważniejszymi są:
- Sformułowanie minimalnych wymagań dotyczących systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Dobrze działający ROP stworzy warunki do zwiększenia poziomu selektywnej zbiórki i odzysku tworzyw sztucznych w łańcuchu wartości, w tym z takich branż, jak kosmetyczna.
- Ułatwienie dialogu i współpracy w całym łańcuchu wartości opakowań z tworzyw sztucznych poprzez inicjowanie i wspieranie wymiany wiedzy, spotkania branżowe, działania edukacyjne, a także wykorzystanie inicjatyw obecnie istniejących na rynku (np. Koalicja 5 Frakcji, Działaj z imPETem!). Szczególnie istotna jest współpraca pomiędzy projektantami i producentami opakowań, a recyklerami, aby ułatwić projektowanie z myślą o recyklingu, uwzględniając możliwości i ograniczenia – także prawnych - poszczególnych podmiotów.
- Dostosowanie systemu zbiórki odpadów do potencjału w zakresie recyklingu.
- Rozwój infrastruktury i technologii recyklingu. Nowy system ROP powinien służyć zapewnieniu dalszej rozbudowy i utrzymania niezbędnej infrastruktury recyklingu w Polsce.
- Poprawa konkurencyjności na rynku surowców wtórnych.
- Opracowanie rozwiązań wspierających rozwój innowacyjnych technologii materiałowych i procesowych, takich jak programy finansowe czy popularyzacja wypracowanych już wynalazków.
- Systemowa edukacja ekologiczna i upowszechnianie wiedzy i praktyk z zakresu segregacji, odzysku i recyklingu dostosowana do typu i wieku odbiorców. Bez niej zrównoważone innowacje na etapie projektowania i produkcji nie przyniosą oczekiwanych rezultatów.